Plastic surgery camp 2008 (Bangladesh)

Verslag van Aafke Lautenbach, anesthesieverpleegkundige.

Op 3 februari 2008 reisden we af naar Faridpur. Het gezelschap bestond uit 9 personen. Behalve het medisch team en de echtgenotes waren ook Piet en Marjan Poortenga mee (Piet voorzitter van Stichting Faridpur) en Henk Oostendorp. Henk is een neef van Cees en Neeltje en zal na één week weer naar huis gaan.
Maandagmorgen 4 februari kwamen we in alle vroegte aan op luchthaven Dhaka, waar we hartelijk werden ontvangen door Reza. Helaas kon Shamin Haque ons niet ontvangen.
Na ontvangst op het kantoor van Euro Bangla Trading(*1) konden we verder reizen naar Faridpur. Het verkeer is zeer hectisch, er zijn bijna geen onbeschadigde voertuigen.
Kleine tuktuks krioelen overal tussendoor en nemen vaak voorrang.
Het doel is om mensen te opereren met lip- en gehemeltespleten, met ernstige misvormingen door brandwonden en ook andere afwijkingen die voor plastisch-chirurgische correcties in aanmerking komen.
De doelgroep is met name kinderen, maar ook volwassenen worden geholpen.
Het medisch team bestond uit de plastisch chirurgen: Dr. Spronk en Prof Dr. Spauwen, anesthesioloog Dr. Niemeijer en anesthesieverpleegkundige mevr. Lautenbach.
De andere leden van het medisch team waren al vaker geweest, dat was te merken aan de zeer hartelijke begroeting bij de openingsceremonie.
Voorafgaand aan de openingsceremonie hebben we het ziekenhuis en de OK bekeken, alles zeer sober, maar schoon. De zusters, in lange sarongs en “oude“ kappen op hun hoofden, stonden al klaar om de hele patiëntenstroom in goede banen te leiden. We hoorden dat er meer dan 500 patiënten zaten te wachten op het plein voor het ziekenhuis.
Na de feestelijkheden en officiële toespraken konden we beginnen met het selecteren van patiënten.

Veel patiënten kwamen langs en werden op de operatielijst geplaatst. Anderen konden we niet helpen omdat de voedingstoestand dusdanig slecht was en opereren dan een te groot risico is of ze hadden afwijkingen waar wij niets aan konden doen (andere specialismen of te groot voor onze mogelijkheden). Aan het einde van het “spreekuur” is de operatielijst vastgesteld.
Er staan er zo’n 20 patiënten per dag op de lijst en maar hopen dat er niet al te optimistisch is gepland.
Indrukwekkend is het leed en de verminkingen. Wat wij dan daar aan kunnen doen is ook maar een druppel op de gloeiende plaat.
Maar die mensen die wel geholpen kunnen worden zijn gelukkig en hebben een betere toekomst. Vaak hoor je bijv: “now she can marry”, als je een meisje met een hazenlip hebt geopereerd.

’s Middags is er ook de feestelijke opening van het Holland Children House. De artsen hebben nog lang niet alle patiënten gezien.  De rest van het Nederlandse gezelschap gaat daarom naar het Holland Children House en zij verontschuldigen de heren doktoren voor hun afwezigheid.
We kregen een rondleiding door het kinderhuis. Alles zit keurig in de verf en ziet er netjes uit. De kinderen willen graag het e.e.a. laten ziet, maar zijn ook wat afwachtend. Later in de week komen ze meer los, het is duidelijk dat ze een prima thuis hebben.
Het schoolgebouw is eenvoudig en doelmatig, er zijn 6 klaslokalen. Alle kinderen krijgen les in zowel het Bangla als het Engels.
Het is de bedoeling dat de kinderen hier naar school gaan en later een vak leren. Dan kunnen ze in hun eigen levensonderhoud voorzien en op hun beurt iets voor de samenleving terugdoen.
De eerste operatiedag begint vroeg. Om half negen liggen de eerste patiënten op tafel. Er wordt geopereerd op twee tafels in dezelfde kamer.

De eerste operaties worden onder lokale verdoving gedaan, zodat wij ( van de anesthesie) de tijd krijgen de apparatuur te verkennen en gebruiksklaar te maken.
De apparatuur is oud, maar werkt. Het is een komen en gaan van mensen, geen stilte tijdens de inleiding…
Dokter Allam, de plaatselijke kinderanesthesist is ook gearriveerd. Hij is er het grootste deel van de dag. Een kundige man en goed om mee samen te werken.
Zo kunnen dr. Niemeijer en dr. Allam beiden bij een kinderoperatie blijven. Geassisteerd door dr. Faruque en mij.
De meegebrachte tweede O2 saturatiemeter blijkt bijzonder nuttig. Meerdere dagen worden er ’s morgens op beide tafels jonge kinderen geopereerd en dan heb je toch enige bewaking.
Het lukte om alle dagen de kleine kinderen vóór het middaggebed geopereerd te hebben. Tijdens en na het gebed was het heel rustig op de OK.
De bezetting was dan minimaal en dan namen wij tijd voor het middageten, meestal om de beurt.
Er wordt hard doorgewerkt, ongelooflijk snelle wisseltijden. De zusters doen rustig hun werk, ze ruimen de instrumententafels op en zetten nieuwe klaar voor de volgende operatie.
Ouderwets met een korentang worden de steriele doeken uit de sterilisatie trommels gehaald en het instrumentarium uit de steriele bakken.
Er wordt getracht steriel te werken, maar vliegen kunnen makkelijk naar binnen vliegen en die moeten regelmatig verjaagd worden.
Hechtmateriaal en wat chirurgisch instrumentarium waren door beide chirurgen meegebracht.
Kinderen vanaf 8 jaar met een lipspleet worden onder lokale verdoving geopereerd. De meesten geven geen kik! Indrukwekkend vind ik dat, een enkele keer werd er wel gehuild, dat is dan bijzonder.
Jongere kinderen kregen wel algehele anesthesie. Allemaal moeten ze goed wakker zijn, want een uitslaapkamer is er niet, iedereen gaat direct terug naar de grote ziekenzaal.
Daar is weinig toezicht van de zusters. Familieleden passen op de patiënten.
Dr. Spronk en dr. Spauwen gaven tijdens de operaties “les” aan plaatselijke chirurgen, de assistenten. Dr. A.C. Paul, plaatselijk kinderchirurg, was ook alle dagen aanwezig en daar werd veel mee overlegd.
Op de operatiedagen die volgden liep het werk soepel, we raakten heel goed op elkaar ingespeeld. Wel moest ervoor gewaakt worden dat de OK dagen niet te lang werden, want als wij klaar waren, hadden de sisters nog een paar uren tijd nodig voor het opruimen, schoonmaken en steriliseren.
Er werd naar gestreefd om 18.00 uur klaar te zijn met opereren, maar de langste dag liep tot 19.45 uur en dan moest de ronde nog gelopen worden over de ziekenzalen.
Later in de 2e week werd er door de assistenten onder toezicht geopereerd. De OK-programma’s waren zo groot dat er regelmatig op een derde tafel geopereerd moest worden.
Dat kon alleen onder plaatselijke verdoving omdat er “maar twee” anesthesietoestellen zijn.

De administratie werd door Piet Poortenga bijgehouden en ’s avonds met de artsen besproken en eventueel gecorrigeerd.
In de eerste week kwam een zending uit Nederland aan. Een nieuw, gebruikt, anesthesie toestel, een losse OK-lamp en een monitor.
Helaas had de monitor de reis niet overleefd, repareren bleek niet mogelijk. De losse OK lamp was bijzonder nuttig voor de 3e tafel (brancard)
Na een paar dagen opereren is vrijdag een rustdag. Die werd gebruikt om het HCH te bezoeken. De artsen hadden de vorderingen daar nog niet in ogenschouw kunnen nemen.
Indrukwekkend wat toch in een betrekkelijk korte tijd gerealiseerd is.

Piet Poortenga is druk met overleggen met de plaatselijke staf om een bron van inkomsten op te zetten voor het kinderhuis.
De veehouderijtak die opgezet was heeft dit jaar een teleurstellend resultaat laten zien. Hoe kan het beter, welke inzet moet veranderen enz.
Doel blijft dat het project HCH zich met minimale steun zelf kan gaan bedruipen.
Na de vrije dag volgen er nog een aantal lange OK dagen. Totaal waren er 9 operatiedagen en werden er maar liefst 194 mensen geopereerd.
Hoeveel daarvan algehele narcose hebben gehad heb ik niet bijgehouden, maar het waren er heel veel.
Bij de sluitingsceremonie werd een klein symposium gehouden en misten de toespraken ook niet.
Eén daarvan was een donderspeech van de vicevoorzitter van de Faridpur Welfare Foundation.
Hij riep de aanwezigen op om handen uit de mouwen te steken en ook om te zien naar de hulpbehoevende medemens.
Zaterdag 16 februari was de laatste operatiedag. Na afscheid genomen te hebben verlieten we de volgende dag Faridpur.

Aafke Lautenbach